MẬT MÃ MORSE
1. Ðịnh Nghĩa/ Nguồn Gốc
- Ngay từ thời thượng cổ, người ta đã dùng nhiều cách để truyền tin cho nhau, chẳng hạn Người Da Ðỏ ở Bắc Mỹ đã dùng khói lửa để truyền tin.
- Đến năm 1835, ông Morse khám phá ra một cách truyền tin mơí và có tính cách khoa học hơn, đó là phép truyền tin bằng mật mã Morse.
- Qua mật mã Morse các “Thư Tín” có thể gởi đi bằng nhiiều dụng cụ khác nhau, chẳng hạn như khói lửa, đèn pin và máy điện tín.
- Trong máy điện tín, cái chìa khóa được đánh lên- đánh xuống, tạo nên những tín hiệu bằng Ðiện, những tín hiệu điện này được gởi đi qua đường dây thép, và từ đó người nhân có thể chuyển ra “Thơ Tin”.
- Mật mã Morse rất được thịnh hành vào cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, đặc biệt đã gây ảnh hưởng rất lớn trong các cuộc chiến vào thời đó, như Nội Chiến Mỹ Quốc, chiến tranh Nhật Bản và Liên Xô.
- Ngày nay, do các cuộc phát minh khoa học ngày càng tân tiến, như điện tiến viễn thông, mật mã Morse không còn được thịnh hành, thay vào đó Morse được dùng trong việc giải trí và trong các trò chơi…
2. Tiểu Sử Samuel Finley Breese Morse
- Samuel Finley Breese Morse sinh ra vào ngày 27, tháng Tư, Năm 1791; và mất ngày 2, tháng Tư, năm 1872
- Mặc dù sau này Morse được biết đến bởi những phát minh khoa học của mình, Morse không phải là nhà bác học, nhưng là một nhà họa sĩ chuyên môn.
- Ông là con của nhà Mục Sư nổi tiếng. Thời Niên thiếu Morse được giáo huấn tại trường Phillips Academy , Andover Anh Quốc.
- Năm 1810, sau Khi tốt nghiệp trường Ðại Học Yale ngành Hoạ Sĩ, Morse sống luôn bên Anh Quốc làm nghề dạy học và vẽ chân dung.
- Năm 1832, Morse trở về Mỹ Quốc sau khi được tuyển làm Giáo Sư Ðại Học Thành Phố New York . Trên chuyến về Cố Ðồ này, Morse đã đươc nghe những bàn luận sôi nổi về một sáng minh mới thời đó, là Nam-châm-Ðiện (electromagnetics); và đây là ý tưởng để Morse thực hiện máy điện tín của mình sau này.
- Năm 1835, Morse dùng các vật liệu từ ngành hoạ sĩ của mình để phát minh chiếc máy điện tín đàu tiên trên thế giới. Tới đây, Morse bèn nghĩ làm cách nào để có thể chuyển “Thư Tín” bằng máy điện tín của mình, và Morse bắt đầu sáng tác cuốn “Từ Ðiển” chuyển các Mẫu Tự bằng mật mã “chấm-nét”.
- Tới năm 1837, dưới sự trợ giúp của 2 người bạn thân, cùng là Giáo Sư, Leonard Gale và Alfred Vail, Morse hoàn chỉnh máy Ðiên Tín và hoàn tất cuốn “từ điển” mật mã “chấm-nét”.
- Năm 1843, được sự trợ giúp của Chính Phủ, Morse khởi sự công trình xây đường giây thép xuyên thành phố, từ Baltimore đến Washington DC
- Tháng Năm 1844, tại Diện Quốc Hội Mỹ, Morse đã phát Ðiện Tín đầu tiên bằng mật mã “ chấm-nét”, lấy trong sách Phúc Âm là “What Hath God Wrought!”. Về sau, Morse cho biết ông chọn câu này để cảm tạ Thiên Chúa đã chọn ông để bày tỏ cho nhân loại biết về Ðiện.
- Mấy năm kế tiếp, máy Ðiện tín và mật mã của Morse ngày càng lan rộng, cho tới năm 1851, tại nước Mỹ, đã có trên 50 công ty điện tín. Và sau Nội Chiến Mỹ Quốc, Morse đã được trở thành anh hùng dân tộc.
3. Bảng Mật Mã Morse :
4. Morse Trong Sinh Hoạt
· Truyền tin là một trong các môn không thể thiếu trong sinh hoạt trại, sa mạc huấn luyện, hành trình sa mạc, trò chơi lớn...
· Trong sinh hoạt PT/ TNTT, mật mã Morse được dùng liên lạc khi ở xa tầm tiếng nói, hay mắt nhìn; chẳng hạn khi tập họp Ðoàn Sinh và đặc biệt trong Hành Trình Sa Mạc
· Ðặc điểm của mật mã Morse là để luyện tinh thần đồng đội; cùng học, cùng chơi, cùng truyền tin.
· Morse cũng dạy tính cần cù nhẫn nại mà các đoàn sinh cần tập luyện.
5. Cách Dùng Mật Mã Morse
- Mật mã Morse có thể được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, thí dụ như bằng còi, tù và hay kèn; bằng cờ, đèn hoặc khói .. .. v .v
- Tuy nhiên, mặc dù được sử dụng dưới mọi hình thức nào, mật mã Morse đều có Quy Luật
như sau:
Cái Chấm (tích) là 1 Ðơn Vị Dài và . . Cái Nét (tè) bằng 3 đơn vị Chấm. (Thí dụ khi thổi Tích bằng 1 giây, … … thì Tè phải được thổi 3 giây ).
Khoảng trống giữa Tích và Tè, trong một Chữ thì bằng 1 Tích (thí dụ . . . thổi mẫu tự A ) dài – 1g (1g) 3g .
Khoảng trống giữa các Chữ trong một Danh Từ thì bằng 3 Tích (thí dụ . . . thổi AN – A (3g) N )
Và khoảng trống giữa các Danh Từ bằng 7 Tích .
· sau đây là thí dụ một vài cách mà Truyền Tin bằng Mật Mã Morse đang được dùng trong Sinh Hoạt PT/TNTT :
A/ Bằng Còi, Tù Và hay Kèn – Tích (.) thổi 1 tiếng ngắn và Tè (-) thổi 1 tiếng dài. Lối này dùng rất nhiều tuy nhiên có khuyết điểm là người nhận đi qúa xa hoặc ngược gió.
B/ Bằng Cờ cầm cờ trên tay hoặc kéo cờ lên xuống trên cột cao.
–- đánh 1 cờ ngang vai là Tích, đánh 2 cờ là Tè.
–- kéo 1 mầu cờ lên là Tích, kéo mầu khác là Te.ợ
– kiểu này tuy chậm và mệt, nhưng có vài lợi điểm : có thể truyền đi xa hơn âm thanh, hoặc đúng chiều gió vẫn tốt.
C/ Bằng Ðèn – một chớp nhanh là Tích, một chớp lâu gấp 3 lần là Tè (kiểu chơi này tiện về ban đêm và có sự yên tĩnh).
D/ Bằng Khói – dùng chăn, mền ướt đốt lên sẽ có khói đẹp. Truyền tin bằng cách lấy màn che khói, kéo lên rồi hạ xuống ngay là Tích (.); kéo lên để lâu gấp 3 rồi hạ xuống là Tè (-).
6. Cách Học Mật Mã Morse
· Mật mã Morse thường được ví dụ như một thứ Ngôn Ngữ, cho nên khi học 1 Ngôn Ngữ mới nào chúng ta cần phải có sự nhẫn nại và luôn thực tập những điều mình học.
· Sau đây là một vài cách học mật mã Morse mà chúng ta có thể dùng :
1. Âm Thanh – cách học nhanh chóng nhất là dùng âm thanh, thí dụ còi, tiếng động hay máy đánh Morse; người nọ đánh, người kia nhận. Khi mới bắt đầu hãy theo nhịp từ chậm đến nhanh.
2. Viết – ta mở bất cứ trang sách nào rồi dịch và biên lên giấy; sau vài 3 ngày, lấy ra dịch ngược lại. Cứ làm thế sẽ thành thạo một cách nhanh chóng.
3. Chia bảng Mật Mã Morse thành những khuôn-mẫu (patterns), sẽ giúp nhớ các mẫu tự nhanh hơn.
Thí dụ chia theo từ Tích và Tè – E = . T = – I = .. M = – - S = … O = – - -
7. Ðúc Kết
· thời xa xưa, con người đã dùng nhiều cách để truyền tin với nhau.
· năm 1835, sau sự ngẫu nhiên nghe lóm bàn luận về Nam-châm-Ðiện, Samuel F B Morse phát minh ra máy điện tín và truyền tin bằng Mật Mã Morse.
· Mật mã Morse là môt Hệ-Thống (system) thay thế các Mẫu Tự bằng sự kết-hợp (combination) Chấm-và-Nét (dots-n-dashes), do đó các thơ tin (messages) có thể được truyền đi bằng nhiều cách; như điện tín, còi và khói.
· Ngày nay Mật mã Morse được sử dụng trong việc tập hợp, trong các hội trại, trò chơi lớn.
· Trong PT/TNTT, truyền tin bằng Mật Mã Morse được dùng để luyện tinh thần đồng đội, cùng dạy tính cần cù nhẫn nại cho đoàn sinh.
· Truyền tin bằng mật mã Morse được xử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau; như Còi, Tù Và hay Kèn; bằng cờ, đèn hay khói lửa .. .. v.v.
· Cách học Mật Mã Morse nhanh nhất là dùng Âm Thanh, Viết xuống giấy và chia Bảng Morse theo những khuôn mẫu.
· Nhưng, cũng giống như học 1 Ngôn Ngữ mới ta cần phải có tính nhẫn nại khi học Mật Mã Morse, và luôn luôn phải tập dợt thường xuyên …
8. Ðúc Kết Morse Code áp dụng trong Tiếng Việt:
Các hiệu lệnh Truyền Tin :
Mời nhận bản tin ( 4A )
Sẵn sàng nhận bản tin ( K )
Hết bản tin ( AR)
Truyền lầm ( HH )
Xin Truyền lại ( IMI )
Xin chờ đợi ( AS )
Cấp cứu ( SOS )
Xin đánh chậm lại ( VL )
Hiểu rồi ( R )
Các dấu:
Sắc ( ' ) thay bằng chữ S
Huyền ( ' ) thay bằng chữ F
Hỏi ( ? ) thay bằng chữ R
Ngã ( ~ ) thay bằng chữ X
Nặng ( . ) thay bằng chữ J
Các Chữ Có Dấu:
Chữ Â :AA
Chữ Ă: AW
Chữ Ô: OO
Chữ Ơ: OW
Chữ Ê: EE
Chữ Đ: DD
Chữ Ư: UW
Hiệu còi:
Tập Họp: TH
Đội Trưởng: DT
Huynh Trưởng: HT
- Ngay từ thời thượng cổ, người ta đã dùng nhiều cách để truyền tin cho nhau, chẳng hạn Người Da Ðỏ ở Bắc Mỹ đã dùng khói lửa để truyền tin.
- Đến năm 1835, ông Morse khám phá ra một cách truyền tin mơí và có tính cách khoa học hơn, đó là phép truyền tin bằng mật mã Morse.
Máy Truyền Tín Hiệu Morse
- Qua mật mã Morse các “Thư Tín” có thể gởi đi bằng nhiiều dụng cụ khác nhau, chẳng hạn như khói lửa, đèn pin và máy điện tín.
- Trong máy điện tín, cái chìa khóa được đánh lên- đánh xuống, tạo nên những tín hiệu bằng Ðiện, những tín hiệu điện này được gởi đi qua đường dây thép, và từ đó người nhân có thể chuyển ra “Thơ Tin”.
- Mật mã Morse rất được thịnh hành vào cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, đặc biệt đã gây ảnh hưởng rất lớn trong các cuộc chiến vào thời đó, như Nội Chiến Mỹ Quốc, chiến tranh Nhật Bản và Liên Xô.
- Ngày nay, do các cuộc phát minh khoa học ngày càng tân tiến, như điện tiến viễn thông, mật mã Morse không còn được thịnh hành, thay vào đó Morse được dùng trong việc giải trí và trong các trò chơi…
2. Tiểu Sử Samuel Finley Breese Morse
Samuel Finley Breese Morse (1791 - 1872)
- Samuel Finley Breese Morse sinh ra vào ngày 27, tháng Tư, Năm 1791; và mất ngày 2, tháng Tư, năm 1872
- Mặc dù sau này Morse được biết đến bởi những phát minh khoa học của mình, Morse không phải là nhà bác học, nhưng là một nhà họa sĩ chuyên môn.
- Ông là con của nhà Mục Sư nổi tiếng. Thời Niên thiếu Morse được giáo huấn tại trường Phillips Academy , Andover Anh Quốc.
- Năm 1810, sau Khi tốt nghiệp trường Ðại Học Yale ngành Hoạ Sĩ, Morse sống luôn bên Anh Quốc làm nghề dạy học và vẽ chân dung.
- Năm 1832, Morse trở về Mỹ Quốc sau khi được tuyển làm Giáo Sư Ðại Học Thành Phố New York . Trên chuyến về Cố Ðồ này, Morse đã đươc nghe những bàn luận sôi nổi về một sáng minh mới thời đó, là Nam-châm-Ðiện (electromagnetics); và đây là ý tưởng để Morse thực hiện máy điện tín của mình sau này.
- Năm 1835, Morse dùng các vật liệu từ ngành hoạ sĩ của mình để phát minh chiếc máy điện tín đàu tiên trên thế giới. Tới đây, Morse bèn nghĩ làm cách nào để có thể chuyển “Thư Tín” bằng máy điện tín của mình, và Morse bắt đầu sáng tác cuốn “Từ Ðiển” chuyển các Mẫu Tự bằng mật mã “chấm-nét”.
- Tới năm 1837, dưới sự trợ giúp của 2 người bạn thân, cùng là Giáo Sư, Leonard Gale và Alfred Vail, Morse hoàn chỉnh máy Ðiên Tín và hoàn tất cuốn “từ điển” mật mã “chấm-nét”.
- Năm 1843, được sự trợ giúp của Chính Phủ, Morse khởi sự công trình xây đường giây thép xuyên thành phố, từ Baltimore đến Washington DC
- Tháng Năm 1844, tại Diện Quốc Hội Mỹ, Morse đã phát Ðiện Tín đầu tiên bằng mật mã “ chấm-nét”, lấy trong sách Phúc Âm là “What Hath God Wrought!”. Về sau, Morse cho biết ông chọn câu này để cảm tạ Thiên Chúa đã chọn ông để bày tỏ cho nhân loại biết về Ðiện.
- Mấy năm kế tiếp, máy Ðiện tín và mật mã của Morse ngày càng lan rộng, cho tới năm 1851, tại nước Mỹ, đã có trên 50 công ty điện tín. Và sau Nội Chiến Mỹ Quốc, Morse đã được trở thành anh hùng dân tộc.
3. Bảng Mật Mã Morse :
BẢNG MORSE
4. Morse Trong Sinh Hoạt
· Truyền tin là một trong các môn không thể thiếu trong sinh hoạt trại, sa mạc huấn luyện, hành trình sa mạc, trò chơi lớn...
· Trong sinh hoạt PT/ TNTT, mật mã Morse được dùng liên lạc khi ở xa tầm tiếng nói, hay mắt nhìn; chẳng hạn khi tập họp Ðoàn Sinh và đặc biệt trong Hành Trình Sa Mạc
· Ðặc điểm của mật mã Morse là để luyện tinh thần đồng đội; cùng học, cùng chơi, cùng truyền tin.
· Morse cũng dạy tính cần cù nhẫn nại mà các đoàn sinh cần tập luyện.
5. Cách Dùng Mật Mã Morse
- Mật mã Morse có thể được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, thí dụ như bằng còi, tù và hay kèn; bằng cờ, đèn hoặc khói .. .. v .v
- Tuy nhiên, mặc dù được sử dụng dưới mọi hình thức nào, mật mã Morse đều có Quy Luật
như sau:
Cái Chấm (tích) là 1 Ðơn Vị Dài và . . Cái Nét (tè) bằng 3 đơn vị Chấm. (Thí dụ khi thổi Tích bằng 1 giây, … … thì Tè phải được thổi 3 giây ).
Khoảng trống giữa Tích và Tè, trong một Chữ thì bằng 1 Tích (thí dụ . . . thổi mẫu tự A ) dài – 1g (1g) 3g .
Khoảng trống giữa các Chữ trong một Danh Từ thì bằng 3 Tích (thí dụ . . . thổi AN – A (3g) N )
Và khoảng trống giữa các Danh Từ bằng 7 Tích .
· sau đây là thí dụ một vài cách mà Truyền Tin bằng Mật Mã Morse đang được dùng trong Sinh Hoạt PT/TNTT :
A/ Bằng Còi, Tù Và hay Kèn – Tích (.) thổi 1 tiếng ngắn và Tè (-) thổi 1 tiếng dài. Lối này dùng rất nhiều tuy nhiên có khuyết điểm là người nhận đi qúa xa hoặc ngược gió.
B/ Bằng Cờ cầm cờ trên tay hoặc kéo cờ lên xuống trên cột cao.
–- đánh 1 cờ ngang vai là Tích, đánh 2 cờ là Tè.
–- kéo 1 mầu cờ lên là Tích, kéo mầu khác là Te.ợ
– kiểu này tuy chậm và mệt, nhưng có vài lợi điểm : có thể truyền đi xa hơn âm thanh, hoặc đúng chiều gió vẫn tốt.
C/ Bằng Ðèn – một chớp nhanh là Tích, một chớp lâu gấp 3 lần là Tè (kiểu chơi này tiện về ban đêm và có sự yên tĩnh).
D/ Bằng Khói – dùng chăn, mền ướt đốt lên sẽ có khói đẹp. Truyền tin bằng cách lấy màn che khói, kéo lên rồi hạ xuống ngay là Tích (.); kéo lên để lâu gấp 3 rồi hạ xuống là Tè (-).
6. Cách Học Mật Mã Morse
· Mật mã Morse thường được ví dụ như một thứ Ngôn Ngữ, cho nên khi học 1 Ngôn Ngữ mới nào chúng ta cần phải có sự nhẫn nại và luôn thực tập những điều mình học.
· Sau đây là một vài cách học mật mã Morse mà chúng ta có thể dùng :
1. Âm Thanh – cách học nhanh chóng nhất là dùng âm thanh, thí dụ còi, tiếng động hay máy đánh Morse; người nọ đánh, người kia nhận. Khi mới bắt đầu hãy theo nhịp từ chậm đến nhanh.
2. Viết – ta mở bất cứ trang sách nào rồi dịch và biên lên giấy; sau vài 3 ngày, lấy ra dịch ngược lại. Cứ làm thế sẽ thành thạo một cách nhanh chóng.
3. Chia bảng Mật Mã Morse thành những khuôn-mẫu (patterns), sẽ giúp nhớ các mẫu tự nhanh hơn.
Thí dụ chia theo từ Tích và Tè – E = . T = – I = .. M = – - S = … O = – - -
7. Ðúc Kết
· thời xa xưa, con người đã dùng nhiều cách để truyền tin với nhau.
· năm 1835, sau sự ngẫu nhiên nghe lóm bàn luận về Nam-châm-Ðiện, Samuel F B Morse phát minh ra máy điện tín và truyền tin bằng Mật Mã Morse.
· Mật mã Morse là môt Hệ-Thống (system) thay thế các Mẫu Tự bằng sự kết-hợp (combination) Chấm-và-Nét (dots-n-dashes), do đó các thơ tin (messages) có thể được truyền đi bằng nhiều cách; như điện tín, còi và khói.
· Ngày nay Mật mã Morse được sử dụng trong việc tập hợp, trong các hội trại, trò chơi lớn.
· Trong PT/TNTT, truyền tin bằng Mật Mã Morse được dùng để luyện tinh thần đồng đội, cùng dạy tính cần cù nhẫn nại cho đoàn sinh.
· Truyền tin bằng mật mã Morse được xử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau; như Còi, Tù Và hay Kèn; bằng cờ, đèn hay khói lửa .. .. v.v.
· Cách học Mật Mã Morse nhanh nhất là dùng Âm Thanh, Viết xuống giấy và chia Bảng Morse theo những khuôn mẫu.
· Nhưng, cũng giống như học 1 Ngôn Ngữ mới ta cần phải có tính nhẫn nại khi học Mật Mã Morse, và luôn luôn phải tập dợt thường xuyên …
8. Ðúc Kết Morse Code áp dụng trong Tiếng Việt:
Các hiệu lệnh Truyền Tin :
Mời nhận bản tin ( 4A )
Sẵn sàng nhận bản tin ( K )
Hết bản tin ( AR)
Truyền lầm ( HH )
Xin Truyền lại ( IMI )
Xin chờ đợi ( AS )
Cấp cứu ( SOS )
Xin đánh chậm lại ( VL )
Hiểu rồi ( R )
Các dấu:
Sắc ( ' ) thay bằng chữ S
Huyền ( ' ) thay bằng chữ F
Hỏi ( ? ) thay bằng chữ R
Ngã ( ~ ) thay bằng chữ X
Nặng ( . ) thay bằng chữ J
Các Chữ Có Dấu:
Chữ Â :AA
Chữ Ă: AW
Chữ Ô: OO
Chữ Ơ: OW
Chữ Ê: EE
Chữ Đ: DD
Chữ Ư: UW
Hiệu còi:
Tập Họp: TH
Đội Trưởng: DT
Huynh Trưởng: HT
THƠ MORSE
1 tích 1 tè chữ A
Tè tích tích tích đó là chữ B (bê)
2 lần tè tích chữ C (xê)
Tè tích tích đó chữ D (đê) khóc nhè
Chỉ có 1 tích chữ E
Tích tích tè tích ai dè F tơ
2 tè 1 tích chữ G (gờ)
4 tích 1 thể chữ H (hờ) cười hi
Tích tích chỉ có ngắn I
1 tích đi trước 3 tè J ta
Tè tè tích tiếp chữ K (ca)
Tích tè tích tích là L (lờ) lẳng lơ
Tè tè là chữ M (mờ) ngơ
1 tè 1 tích N (nờ) hay pha trò
3 tè là đó chữ O
Tích tè tè tích ai to bằng P (pờ)
Tè tè tích tè là Q
Tích rồi tè tích là anh hai R (rờ)
3 tích 1 lượt chữ S (sờ)
Tè dài 1 chắc chữ T (tờ) đi tu
Tích tích rồi tè là U
3 tích đi trước sau tè V (vê) tôi
1 tích 2 tè W (vê đôi)
Tè tích tích tè X (xờ) xôi khôi hài
Tè tích tè tè Y dài
Tè tè tích tích ai ngoài Z ta
